سخن مدير كتابخانه

قرن بیست و یک قرن انفجار اطلاعات و حاکمیت اطلاعات از طریق فناوری‌ها بر جامعه بشری خواهد بود. در این عصر کتابخانه‌ها با هجوم اطلاعات در اشکال مختلف و درخواست و انتظارات متفاوت مراجعان مواجه خواهند بود. مراجعانی که دیگر به صورت سنتی به کتابخانه‌ها مراجعه نخواهند کرد و برایشان قابل قبول هم نخواهد بود که اطلاعات را بالاجبار در مکانی به نام کتابخانه باید جستجو کرد، بلکه آن چه برای کاربران قرن بیست و یکم مهم خواهد بود، دستیابی فوری و صحیح به اطلاعات روزآمد است. کتابداران در این عصر دیگر واسطه حضوری و رودرو بین کاربران، مراجعان و منابع اطلاعاتی موجود در کتابخانه نیستند، بلکه آنها باید تلاش نمایند تا به عنوان واسطه‌های اطلاعاتی، طراحان نظام‌های بازیابی اطلاعات و معماران اطلاعات، امکان دسترسی سریع و به موقع کاربران به اطلاعات مورد نیاز را مهیا نمایند.
در این عصر از اهمیت فعالیت‌های تکراری و روزمره کتابداری کاسته شده و در عوض به مسائلی چون مدیریت دانش، مدیریت انسانی، مدیریت اطلاعات و مدیریت مجموعه پرداخته خواهد شد. کتابداران باید نقش سیاست‌گذاران اطلاع‌رسانی، میانجی و مشاوران دانش، تسهیل کنندگان یادگیری و مشاوران اطلاعات را ایفا نمایند. در واقع کتابخانه‌ها مخزن دانش آشکار یا دانش قابل بیان (مستند) هستند. یعنی کتابخانه‎‌ها در حکم شالوده‌ای برای گردآوری، پردازش، ذخیره سازی، و توزیع دانش و اطلاعات؛ یک حلقه ارتباطی ضروری در زنجیره نظام علمی و حلقه ارتباطی مهم در پیشرفت دانش را بر عهده دارند. به عبارت دیگر، کتابخانه‌ها مستقیماً در فرایند پژوهش علمی مشارکت دارند. کار کتابخانه بخشی از پیشرفت دانش است و باید به اشاعه و تبدیل دانش توجه نمایند. آن‌ها به عنوان پلی برای گردش نتایج پیشرفت دانش در درون گروه های پژوهشی انجام وظیفه می کنند. مدیریت دانش در کتابخانه ها باعث ترویج ارتباط درون و بین کتابخانه ها، بین کتابخانه و کاربر؛ تقویت اتصال بین شبکه ای دانش و به حرکت درآوردن جریان دانش هستند. در دوره اقتصاد دانش، کتابخانه ها پژوهش هایی درباره توسعه و کاربرد دانش، ساخت کتابخانه‌های مجازی، حفاظت از حقوق مالکیت معنوی در عصر الکترونیک و غیره به اجرا در خواهند آورد، بدین نحو پایه ای برای پیشرفت دانش در حال بنیان‌گذاری است. با توجه به این‌که حجم زیادی از کتاب‌های فارسی و انگلیسی که در مخزن کتابخانه و مرکز اسناد علمی و اطلاع رسانی نگهداری و به صورت سالانه روزآمد می‌شود نقش مهمی در دسترسی مراجعین به تجربیات گذشته و زمان حاضر، ایفا می‌نماید؛ این مورد یکی از ارکان اصلی مدیریت دانش محسوب می‌شود.
مدیریت دانش در سطح دانشگاه به منظور انجام پژوهش‌های عمیق و با کیفیت نقش فراوانی در بهبود جایگاه دانشگاه علم و صنعت ایران در سطح جهانی ایفا می‌نماید و یکی از رسالت‌های کتابخانه دانشگاهی کمک به افزایش اثرگذاری و رتبه علمی دانشگاه با ارائه راهکار های علمی است و این امر با ایجاد بخش علم‌سنجی در کتابخانه مرکزی محقق شد. در طی سالیان گذشته کتابخانه‌های دانشکده ها به دلیل عدم وجود فضای کافی در مخزن کتابخانه مرکزی بصورت نامتمرکز فعالیت می کردند؛ اما در حال حاضر و با توجه به مسائلی از قبیل گرانی کاغذ و افزایش قیمت کتاب و جلوگیری از خرید عناوین تکراری، نیاز به تمرکز کتابخانه‌ها بیش از پیش احساس می‌شد. از سوی دیگر رشد کتاب‌های الکترونیکی و ایجاد کتابخانه دیجیتالی یکی دیگر از عوامل تمرکز کتابخانه در دانشگاه علم و صنعت ایران است. تمرکز کتابخانه‌های اقماری در کتابخانه و مرکز اسناد علمی و اطلاع رسانی، موجب کاهش تعداد کتابداران و استفاده از آن‌ها در واحدهای دیگر دانشگاه و تخصیص فضای کتابخانه در دانشکده‌ها جهت استفاده سایر واحدهای دانشکده گردید. مدیریت متمرکز کتابخانه دارای مزایایی از جمله :نظارت و سیاست گذاری بهتر بر مجموعه، خرید متمرکز و جلوگیری از خرید منابع تکراری، تمرکز خدمت رسانی به دانشجویان و ایجاد مرکز اسناد دانشگاهی می باشد.

دکتر زینب موحدی
دانشكده: مهندسي کامپيوتر (گروه شبکه های کامپیوتری)

keyboard_arrow_up